Lokacije
Gde se realizuje Obrazovna avantura Zavičajnog muzeja?
Obrazovna avantura Zavičajnog muzeja – dolinom Timoka podno Stare planine poseban je obrazovni program knjaževačkog muzeja koji se bazira na specifičnostima kulturnih i prirodnih dobara i realizuje se u objektima Zavičajnog muzeja Knjaževac u gradu: u zgradi Zavičajnog muzeja u Karađorđevoj 15, u Muzeju grada u Kući Ace Stanojevića u Njegoševoj 6, u Arheo-etno parku u selu Ravna 9 km od Knjaževca na putu ka Zaječaru ili u staroj školi u selu Balta Berilovac 37 km.
U zavisnosti od dužine Vašeg boravka, Vaših interesovanja i potreba vrši se odabir programa, a time i lokacija na kojima ćemo zajedno krenuti u Obrazovnu avanturu koju za Vas pripremamo u saradnji sa partnerskim organizacijama u gradu NVO Zelena Zona, UG „Etno-centar, Turističkom organizacijom opštine Knjaževac, Tehničkom školom i drugim prijateljima muzeja, a u svrhu širenja znanja i promovisanja kulturne i prirodne baštine knjaževačkog kraja.
O Zavičajnom muzeju Knjaževac:
Zavičajni muzej Knjaževac kao samostalna ustanova radi od 1980. godine. U njegovom sastavu su tri objekta: matična zgrada muzeja sa stalnom postavkom i Galerijom, Muzej grada u Kući Alekse Ace Stanojevića i Arheo-etno park u Ravni - muzej na otvorenom u neposrednoj blizini antičkog lokaliteta Timacum Minus.
Matična zgrada muzeja nalazi se u Karađorđevoj 15, podignutoj 1906. godine, u dvojnoj stambenoj zgradi porodice Sibinović, nekadašnjih vlasnika rudnika Dobra sreća u selu Vina kraj Knjaževca. Proglašena je spomenikom kulture zbog svojih arhitektonskih vrednosti neoklasicističkih stilskih elemenata .
U ovom prostoru nalazi se stalna muzejska postavka koja, kroz hronološki i tematski izložene reprezentativne arheološke, etnološke, kulturno-istorijske i umetničke predmete iz bogatih zbirki muzeja, ilustruje život u knjaževačkom kraju, od praistorije do današnjih dana. U okviru stalne postavke nalazi se i Muzej čarapa koji čini izuzetna zbirka dvopređnih vunenih čarapa Timoka.
Muzej grada Knjaževca nalazi se u Njegoševoj 6, u kući jednog od osnivača Narodne radikalne stranke Alekse Ace Stanojevića. Kuća je građena od 1903. do 1912. godine u vreme dok je on bio predsednik Narodne skupštine, po planovima građevinskog preduzetnika Jovana Foglera iz Beča i sa elementima secesije. Zbog svojih stilskih i istorijskih vrednosti proglašena je spomenikom kulture.
Brojni primeri zatečenog originalnog materijala, arhivska građa i lični predmeti Ace Stanojevića, kao i predmeti dobijeni na poklon od starih knjaževačkih porodica ili pojedinaca, čine skroman ali značajan fond. Pogodnost da se radi o kulturno-istorijskom spomeniku sa početka 20. veka iskorišećena je da se prikažu i dočaraju ambijent i vreme u kojem je živeo Aca Stanojević ali i rekonstruiše enterijer gradske kuće tog vremena.
Arheo-etno park u Ravni je depandans Zavičajnog muzeja Knjaževac. Nalazi se u selu Ravna udaljenom 8 km od Knjaževca, na putu ka Zaječaru. Park je formiran u dvorištu nekadašnje seoske škole, podignute početkom 20. veka.
Dugogodišnja arheološka istraživanja na obližnjem antičkom lokalitetu Timacum Minus, najstarijem vojnom utvrđenju u dolini Timoka, uticala su na izbor sela za formiranje parka. Više desetina epigrafskih rimskih spomenika, žrtvenika, brojne skulpture od bronze, fragmenti arhitektonske plastike, predmeti visoke umetničke i zanatske vrednosti, pronađeni su u toku arheoloških iskopavanja na samom lokalitetu, ali i prilikom poljoprivrednih radova u okolini, a danas se čuvaju Zavičajnom muzeju Knjaževac.
Arheo-park u Ravni obuhvata nekoliko celina: lokalitet koji čine vojno utvrđenje Timacum Minus i terme, lapidarijum u školskom dvorištu u Ravni i istraživačka stanica sa smeštajnim kapacitetom u školskoj zgradi.
Etno park u Ravni uređen je prema projektu Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš iz 1978. Godine, od kada se u kontinuitetu radi na uređenju ovog parka kao muzeja na otvorenom. Osnovna zamisao bila je da se dočara ambijent patrijarhalne seoske zadruge iz 19. veka sa stambenim i privrednim objektima koji su je činili. Na ovaj način sačuvani su dugogodišnje iskustvo i domet narodnog graditeljstva ali i omogućen neposredan kontakt posetioca sa predmetima tradicionalne kulture i objektima narodne arhitekture ovog kraja.
Ambijentalna celina sastoji se od nekoliko objekata i to: rekonstruisane seoske kuće sa kraja 19. veka iz sela Berčinovac, kopije seoske kuće iz Gornje Kamenice u čijem je podrumu Muzej vina, ambara iz Belog Potoka i kazanice za pečenje rakije iz Pričevca.
Seoska škola u Balta Berilovcu
Selo Balta Berilovac nalazi se u podnožju Stare planine, na nadmorskoj visini od 531 metra, 37 km udaljeno od Knjaževca. Nekada je ovo staro podplaninsko selo imalo preko 500 stanovnika i veliki broj dece. Ovuda je od davnina, prolazio put koji je preko prelaza Sv. Nikola na Staroj planini vodio ka Vidinu.
Selo je zbijenog tipa, deli sa ne nakoliko mahala. Prema predanju ali i arheološkim nalazima, naselje je postojalo još u rimskom periodu. Naziv je prema jednoj od legendi dobilo od stare slovenske reči „Balta“ – što znači jezero. Zvalo se i Berilovci, po mestu gde su se okupljali lovci – sabirali, a koje su kasnije napustili – batalili.
Prva škola u selu otvorena je 1860. godine u privatnoj kući. Bila je crkvenog, manastirskog tipa i kao takva postojala je do 1877. godine. Prvi učitelj bio je Mateja pop Todorović. Nova zgrada od trošnog materijala podignuta je 1880. a zvanično je otvorena 1882. godine. Nastava je vođena na staroslovenskom, potom i na srpskom jeziku. Zna se da je jedna žena ovde završila školu na turskom i srpskom jeziku.